Τι είναι η αρχαία Ελληνική φιλοσοφία; Ποιοι ήταν οι αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι; Ποιες οι θεωρίες τους και πώς επηρέασαν την επιστήμη, την τέχνη και τον πολιτισμό;

Η ιστορία της αρχαίας Ελληνικής φιλοσοφίας περιλαμβάνει μία χιλιετία σκέψης, στοχασμού και ιδεών. Εκτείνεται από τον 6ο αιώνα π. Χ., με απαρχή τον υλοζωισμό του Θαλή, έως τον 6ο αιώνα μ. Χ. και το κλείσιμο της Πλατωνικής Ακαδημίας των Αθηνών το 529 μ. Χ. Σε αυτό το διάστημα, η φιλοσοφική σκέψη διατήρησε την ενότητά της περνώντας από τέσσερα εξελικτικά στάδια:

 

(Α) Προσωκρατική Εποχή (π. 6ος – 5ος αιώνας π. Χ.) - Ίωνες, Πυθαγόρειοι, Ελεάτες, Πλουραλιστές, Σοφιστές

 

(Β) Κλασική Εποχή (5ος - 4ος αιώνας π. Χ.) - Σωκράτης, Πλάτωνας, Αριστοτέλης 

 

(Γ) Ελληνιστική Εποχή (π. 3ος – 1ος αιώνας π. Χ.) - Στωικοί, Επικούρειοι, Κυνικοί, Σκεπτικοί

 

(Δ) Ύστερη Αρχαιότητα - Ρωμαϊκή Εποχή (π. 1ος αιώνας π. Χ. – 6ος αιώνας μ. Χ.). - Νεοπλατωνισμός, Νεοαριστοτελισμός, Νεοπυθαγορισμός

 

Η σκέψη των Προσωκρατικών ορίζεται από την αναζήτηση κοσμολογικών αρχών και δυνάμεων που διέπουν το σύμπαν, αλλά και τον ίδιο τον άνθρωπο ως μικρογραφία του σύμπαντος. Ο Σωκράτης φέρνει τη φιλοσοφία μέσα στην πόλη, ο άνθρωπος τοποθετείται στο κέντρο του φιλοσοφικού προβληματισμού και ο τρόπος που πρέπει να ζούμε γίνεται το κυρίαρχο ηθικό ερώτημα. Ο Πλάτωνας, μαθητής του Σωκράτη, ιδρύει την "Ακαδημία" και εστιάζει στο πρόβλημα της μεταφυσικής των ιδεών, εξετάζει τη σχέση σώματος και ψυχής, προτείνει μία ιδανική πολιτεία και μελετά τη δύναμη του έρωτα, της γνώσης και τη δημιουργία του σύμπαντος. Ο Αριστοτέλης, μαθητής του Πλάτωνα, ιδρύει το "Λύκειον" και συνεχίζει με συστηματικό, αλλά και κριτικό τρόπο, τη φιλοσοφία του δασκάλου του μέσα από ένα μεγάλο φάσμα θεωριών για την ηθική, την επιστήμη, την τέχνη, τη λογική, την πολιτική και την ψυχή. Κατά την Ελληνιστική περίοδο, Στωικοί και Επικούρειοι φιλόσοφοι επικεντρώνονται στην τέχνη του βίου, στην εσωτερική ευτυχία και στην αρμονική συνάρτηση φύσης, ζωής και ηθικής. Η περίοδος της ύστερης αρχαιότητας χαρακτηρίζεται κυρίως από τη φιλοσοφία του Πλωτίνου και τους Νεοπλατωνικούς φιλοσόφους. Ο Νεοπλατωνισμός σηματοδοτεί μία εξέλιξη της μεταφυσικής διδασκαλίας του Πλάτωνα και του Αριστοτέλη μέσα από την εναρμόνιση των θεωριών τους για τη φύση, την ψυχή, την νόηση και την ενότητα των πάντων. 

 

Με τις “Τέσσερις Εποχές της Αρχαίας Φιλοσοφίας” συνεχίζεται η στρατηγική συνεργασία του Μουσείου των Ηρακλειδών με το Ινστιτούτο Φιλοσοφίας και Τεχνολογίας. Το σεμινάριο θα καλύψει τους κύριους άξονες της ιστορίας της αρχαίας Ελληνικής φιλοσοφίας και θα παρουσιάσει τις βασικές ιδέες των αρχαίων Ελλήνων φιλοσόφων. Επιλεγμένα κείμενα θα συνοδέψουν την εξερεύνησή μας στο ταξίδι των φιλοσοφικών ιδεών και θα συζητηθεί η διαχρονικότητα, η σημασία τους και η αξία τους στη σύγχρονη εποχή.

 

Οι τέσσερις εποχές της φιλοσοφίας θα αναλυθούν σε τέσσερις σεμιναριακούς κύκλους, οι οποίοι θα υλοποιηθούν κατά τους μήνες των ισημεριών και των ηλιοστασίων, ξεκινώντας από τον κύκλο του Μαρτίου 2022. Ακολουθούν οι κύκλοι του Ιουνίου, του Σεπτεμβρίου και του Δεκεμβρίου 2022.